تفاوت کالیبراسیون ، آزمون ، اندازه گیری ، بازرسی ، تصدیق و صحه گذاری
در بسیاری از مراکز علمی ، فنی ، تولیدی و خدماتی همواره از کلماتی چون کالیبراسیون ، آزمون ، اندازه گیری ، بازرسی ، تصدیق ، صحه گذاری و کنترل کیفیت استفاده می گردد که گاها بدون توجه به معانی آنها مطابق اسناد معتبر بین المللی مانند VIM این کلمات بصورت نادرست و بجای یکدیگر به کار می روند.
در این مقاله قصد داریم تا حد امکان با این کلمات از دیدگاه صحیح اندازه شناسی آشنا شده و کاربرد صحیح آنها را دریابیم.
تعریف اندازه گیری Measurement :
فرآیند تعیین یک یا چند مقدار کمیت که بطور تجربی و مستدل می توان آن را به کمیت نسبت داد. بعنوان مثال تعیین جرم یک قطعه ، اندازه گیری طول یک جسم ، اندازه گیری غلظت یک ماده و …
باید توجه داشت که برای یک اندازه گیری درست و با قابلیت ردیابی اندازه گیری باید سیستم یا وسیله اندازه گیری کالیبره شده باشد.
بطور کلی فرآیندهای اندازه گیری مجموعه عملیات برای تعیین مقدار یک کمیت هستند.
اندازه گیری فرایندی تولیدی است که محصول آن ارقام است.
تعریف کالیبراسیون Calibration :
عملیاتی است که در شرایط مشخص انجام شده و بین مقادیر کمیت و عدم قطعیت های اندازه گیری ارتباط برقرار می کند. نتیجه کالیبراسیون که معمولا بصورت مقایسه ای انجام می شود تعیین خطا های سیستم اندازه گیری می باشد.کالیبراسیون می تواند بصورت یک منحنی ، اظهاریه ، تابع ، نمودار یا جدول کالیبراسیون بیان شود.
کالیبراسیون نباید با تنظیم سیستم اندازه گیری یا تصدیق کالیبراسیون اشتباه گرفته شود.معمولا در صورت وجود خطاهای بیش از حد مجاز که از نتایج کالیبراسیون برداشت می شود سیستم تنظیم و مجددا کالیبره می شود.
تنظیم سیستم اندازه گیری Adjustment:
مجموعه عملیاتی که برروی سیستم اندازه گیری انجام می شودتا نشان دهی های از پیش تعیین شده متناظر با مقادیرکمیت معینی اندازه گیری شود.
به عبارت دیگر تنظیم سیستم اندازه گیری انجام می شود تا مقادیر نمایش داده شده یا اندازه گیری شده توسط سیستم به مقادیر واقعی قراردادی نزدیک تر شوند.
تنظیم صفر ، تنظیم آف ست ، تنظیم بهره یا پهنه معمولا بر روی سیستم انجام می شوندو
تنظیم پیش شرط کالیبراسیون بوده و نباید با کالیبراسیون اشتباه شود.
معمولا پس از تنظیم ، سیستم باید مجددا کالیبره گردد.
تعریف آزمون :
عملیات فنی برای تعیین یک یا چند ویژگی از یک محصول ، فرآیند یا خدمات طبق یک رویه مشخص
مانند تعیین مقدار آب در عسل در آزمون عسل ، آزمون تعیین قند در میوه و آزمون تاثیر دما بر عملکرد فشارسنج های عقربه ای
تصدیق :
تدارک شواهد عینی مبنی بر اینکه یک قلم (فرآیند ، روش اجرایی ، ماده ، ترکیب ، سیستم اندازه گیری و … ) مشخص ، الزامات تعیین شده را برآورده می سازد یا خیر.
بعنوان نمونه آیا می توان به عدم قطعیت اندازه گیری هدف دست یافت؟
در اندازه شناسی قانونی برای سیستم اندازه گیری گواهینامه تصدیق صادر می شود.
باید توجه داشت که هر تصدیقی صحه گذاری نخواهد بود.
صحه گذاری Validation :
تصدیق اینکه الزامات تعیین شده برای کاربرد مورد نظر مناسب است.
معمولا روش های اندازه گیری یا کالیبراسیون برای کاربردهایی غیر از کاربردهای اولیه که روش برای آنها طراحی شده است صحه گذاری می گردند.
مثلا صحه گذاری روش اندازه گیری غلظت ساکاروز برای اندازه گیری غلظت صابون ، صحه گذاری روش کالیبراسیون فشارسنج ها تا 1000bar برای کالیبراسیون فشارسنج های با گستره بالاتر ، صحه گذاری روش کالیبراسیون محیط های دمایی تا گستره 600 درجه سلسیوس برای کوره های صنعتی با گستره بالای 600 درجه سلسیوس
بازرسی Inseption :
ارزیابی انطباق از طریق مشاهده و قضاوت همراه با اندازه گیری ، آزمون یا اندازه گرفتن به گونه ای مناسب(ISO 3534-2)
استخر؛ نقطه ی مرکزی محوطه سازی ویلا
در طراحی ویلای مدرن ساحلی، به علت شیب دار بودن زمین پروژه، استخر در سطح پایین تری نسبت به سایر فضاها قرار گرفته است اما با استفاده از یک راه پله ی سنگی به راحتی می توان به فضاهای اصلی سرگرمی متصل شد. استخر در مرکز محوطه ی ویلا واقع شده است. گودال آتش در گوشه ای از تراس توسط پانل های شیشه ای در برابر باد محافظت می شود و فضای خلوت تری برای نشستن در اطراف آتش و نزدیک به ساحل ایجاد می کند.
ارزیابی انطباق Conformity Assessment :
فعالیتی برای تعیین اینکه آیا الزامات تعیین شده مربوط به یک فراورده ، فرآیند ، سیستم ، شخص یا نهاد براورده شده اند یا خیر .(ISO 17000)
منظور از الزامات معین نیاز یا انتظاری است که بیان شده .
کنترل کیفیت :
مجموعه عملياتي مانند آزمون ، کاليبراسيون و اندازه گيری است که روی کالا ، محصول یا خدمات انجام مي شود تا اطمينان از مطابقت آن با مشخصات تعریف شده حاصل شود. روش های اجرایي کنترل کيفيت در اندازه گيری ها و کاليبراسيون ها جهت پایش اعتبار نتایج ، تدوین شده و شامل کليه مراحل انجام کار مي باشند.
